Verdiep je in techniek: carborundum
Heb jij dat ook wel eens? Je kiest een kunstwerk uit en als je dan achterop naar de techniek kijkt, staat daar een term waar je nog nooit van hebt gehoord. Wees gerust, je bent echt niet de enige. Daarom duiken we in deze serie in de verschillende kunsttechnieken die je tegenkomt in de uitleen collectie van Kunst Centrum Haarlem.
Van onbekendere technieken zoals carborundum en piëzografie, tot technieken die je vast wel kende maar waar je meer van wil weten. Ze komen allemaal voorbij. In dit artikel duiken we in een druktechniek met de naam carborundum. En nee, die naam hebben we niet zelf verzonnen.
Wat is Carborundum?
Carborundum (ook wel siliciumcarbide genoemd) is een hele harde grondstof: een verbinding van koolstof en silicium. Omdat carborundum na diamant de hardste stof is, wordt het veel gebruikt om te slijpen en polijsten. In poedervorm vind je het onder andere terug in schuurpapier, boorkoppen en zagen.
In de kunst valt carborundum onder de druktechnieken. In de experimentele jaren zeventig van de vorige eeuw heeft iemand in Parijs ooit besloten om dit materiaal op plexiglas aan te brengen. Aanvankelijk gebeurde dit met vuur. Maar later werd dit met lijm gedaan. Deze plaat werd vervolgens ingesmeerd met inkt en afgedrukt op dik, handgeschept papier. De carborundum-techniek, een reliëfdruk, werd toen geboren.
Kan je carborundum ook anders inzetten?
In een verfijning van deze techniek wordt het carborundum poeder op een drukplaat gestrooid. Deze drukplaat is vooraf ingesmeerd met een acrylpasta. Hierdoor ontstaat er structuur. Met deze structuur kan de kunstenaar afdrukken maken. Dit doet de kunstenaar door drukinkt op de gestructureerde plaat aan te brengen. Vervolgens wordt het oppervlak schoongeveegd. De inkt blijft achter in de textuur van het mengsel van carborundum poeder en acryl. De plaat gaat vervolgens met een stuk vochtig papier door de drukpers. Onder hoge druk wordt de inkt overgebracht van de plaat naar het papier.
Een carborundum lijkt in het drukproces sterk op de traditionele ets (lees hier meer over de etstechniek). Het drukproces is milieuvriendelijk want er wordt niet met chemische middelen gewerkt. Toch wordt deze techniek bijna niet meer gebruikt.
Kan je veel afdrukken met carborundum?
Met de carborundum druktechniek kan je grote afdrukken maken met een heel eigen karakter. Het lijkt bijna geschilderd. Grote carborundum drukken zijn bijna altijd unica. Veel afdrukken maken is vrijwel onmogelijk omdat er bij het schoonvegen van de plaat telkens een kleine hoeveelheid carborundum loskomt. De drukplaat valt dus langzaam uit elkaar.
Een bekende Nederlandse kunstenaar die gebruik maakte van de carborundum is Armando (1929 – 2018). De druktechniek sloot aan bij zijn schilderstijl; doeken met reliëf en veel structuur.
Een carborundum in je huis?
Vooral het werk van Ripolles is de laatste tijd in trek bij onze leners. Bekijk zijn werken hier. We hebben ook enkele hoogdrukken in onze ladekast van Corneille (1922-2010). Deze zijn nog niet ingelijst. Wil je deze zien? Kom dan eens langs bij ons op de Gedempte Oude Gracht 117-121 in het centrum van Haarlem.
Ben je enthousiast geworden en wil je een carborundum aan je muur? Ga dan naar de online catalogus en filter bij soort op ‘werk op papier’. Bekijk het aanbod. Keuze gemaakt? Laat het werk dan alvast klaarzetten of reserveer het voor later. Je krijgt bericht wanneer het werk voor je klaarstaat. Wel zo makkelijk!
Verder lezen over andere technieken? Duik in de geschiedenis van de fotografie, de etstechniek, de lithografie, de schilderkunst, houtskool of keramiek.
Nog geen lener bij Kunst Centrum Haarlem? Lees hier hoe gemakkelijk ook jíj kunst kunt lenen!