Verdiep je in techniek: keramiek
Heb jij weleens vragen over kunsttechnieken? Je kiest bijvoorbeeld een kunstwerk uit en als je dan achterop naar de techniek kijkt, staat daar een term waar je nog nooit van hebt gehoord. Wees gerust, je bent echt niet de enige. Daarom duiken we in de verschillende kunsttechnieken die je tegenkomt in onze uitleencollectie.
Van onbekende technieken zoals steendruk en carborundum, tot technieken die je vast wel kent maar waar je meer van wilt weten. Ze komen allemaal voorbij. In dit artikel duiken we in de keramiek.
Wat is keramiek?
Keramiek is de verzamelnaam voor alle voorwerpen die van (gebakken) klei zijn gemaakt. Het woord ‘keramiek’ is afkomstig van het Griekse woord keramos en staat voor ‘leem’ en ‘werk gemaakt van aarde’. Van oudsher zijn keramieken op klei gebaseerd. Maar tegenwoordig zijn er meer categorieën mogelijk, zoals: aardewerk, steengoed en porselein. Deze categorieën verschillen op het vlak van de productietemperatuur. Aardewerk wordt gebakken tussen 900-1150 graden, steengoed tussen de 1150 tot 1350 graden en porselein tussen de 1400-1700 graden. Aardewerk is wat minder sterk en moet geglazuurd worden om waterbestendig te worden, steengoed is al wat sterker en wordt gebruikt om bijvoorbeeld rioolbuizen of vloertegels te maken. En porselein is het sterkst en wordt veel gebruikt voor servies of zelfs als zekering, omdat het tegen hoge temperaturen bestand is.
Wanneer is keramiek ontstaan?
De oudste keramische kunst komt uit de prehistorie en bestaat voornamelijk uit vruchtbaarheidsbeeldjes. Afgebeeld zijn vaak vrouwen met brede heupen en grote borsten maar zonder armen. Tegenwoordig worden deze prehistorische voorstellingen Venusbeeldjes genoemd, naar de Romeinse godin van de liefde. Het oudste beeldje gevonden dateert van ongeveer 25.000-29.000 jaar voor Christus. Rond 1925 werd dit ontdekt in het Zuid Tsjechische plaatsje Věstonice, daarom genaamd Venus van Věstonice. Het is ook meteen het oudste keramiek dat we kennen. Een ander Venusbeeldje is het iconische prehistorische beeldje Venus van Willendorf (25.000 voor Christus).
Welke keramiektechnieken bestaan er?
Een keramist gebruikt verschillende technieken om klei te bewerken. De eenvoudigste methode is om te boetseren met de hand. Andere opties zijn het werken met uitgerolde plakken klei of het door kleirollen opbouwen van een vorm. Een oude mechanische techniek is eveneens het werken met een draaischijf. Dit is een methode om symmetrische vormen zoals potten te maken. Ook een methode die door keramisten wordt toegepast is de industriële techniek, dit is het gieten van klei in een gipsen mal. Deze bewerkelijke optie is met name geschikt wanneer een keramist met oplages werkt.
Het belang van klei
Kleisoorten zijn erg belangrijk voor een kunstenaar om te bepalen wat ze willen maken. Er zijn meerdere soorten klei, namelijk: plastische klei, magere klei en charmotte klei. De eerste wordt gemakkelijk in een nieuwe vorm gekneed waardoor het heel geschikt is voor het maken van vrijstaande vormen, figuren en fijnere werkstukken. Ook kan het goed worden gedraaid op de draaischijf. Magere klei is geschikt voor grovere, eenvoudige vormen, voor bouwkeramiek (bijvoorbeeld ovens) of voor vlakke werkstukken, zoals reliëfs. En als laatste heb je charmotte klei. Dit is gemalen, reeds gebrande klei die vaak ingezet wordt voor beeldjes en niet gedraaid kan worden door de grove structuur.
Welke kunstenaars maken keramiek?
Een bekende Nederlandse keramist is Jan van der Vaart. Hij heeft ook veel keramisten opgeleid heeft als docent aan de Gerrit Rietveld academie. Verder heb je Co van Assema en Karel Appel die ook mooie keramiek gemaakt hebben. Internationaal heb je kunstenaars als Marc Chagall, Pablo Picasso, Corneille en Jeff Koons die zich met de kunsttechniek bezighielden.
Haal keramiek in huis
Ben je enthousiast geworden? En wil je graag een keramiek in je huis? In onze nieuwste tentoonstelling ‘Gezelschap voor in huis’ tonen vier hedendaagse keramisten hun meest recente werken. Alle keramiekstukken zijn zeer betaalbare kunst en een aanwinst voor in je huis. De kunstenaars zijn Jurrijn Huffenreuter, Nastia Calaca, Chrystl Rijkeboer en Liesbet Milort. Wil je meer lezen over deze tentoonstelling? Klik dan hier.
Verder hebben wij ook een groot aanbod aan keramiek in onze designwinkel. Denk bijvoorbeeld aan de duurzame werken van Cora Verhoog of Marjan Jaspers. Maar we hebben ook keramiek van de grootverkopers als Lammers en Lammers of Seletti. Voor ieder wat wils! Kom je snel bij ons langs?
Verder lezen over andere technieken? Duik in de geschiedenis van de fotografie, de etstechniek, de lithografie, de schilderkunst of houtskool.
Nog geen lener bij Kunst Centrum Haarlem? Lees hier hoe gemakkelijk ook jíj kunst kunt lenen!